Jacoba van Heemskerck (1876-1923), Schilderes van doek naar glas 005 – slot

Wat vooraf ging…

Jacoba van Heemskerck in haar atelier, ca 1915

In deel 001 , deel 002 , deel 003 en deel 004 van dit artikel maakten we kennis met de eigenzinnige kunstenares Jacoba van Heemskerck, kunstschilder, glaskunstenaar, graficus en tekenaar, in de eerste helft van de 20e eeuw één van de pioniers van de moderne kunst in Nederland. Via een naturalistische periode waarin ze realistisch werkte zette zij – via luminisme en kubiusme – haar eerste schreden op de weg naar abstractie. We zagen steeds meer invloeden van het Duitse expressionisme van begin 20e eeuw en begonnen in haar dominanter wordende lijnvoering en helderder kleuren steeds duidelijker elementen te herkennen van haar latere glaskunst. In haar zoektocht naar transparantie heeft zij ongetwijfeld gekeken naar de grote, gekleurde glasvensters in gotische kathedralen.

Vandaag zien we dan eindelijk een aantal van Jacoba’s kunstwerken in gebrandschilderd glas. .

Natuurmotieven, gebrandschilderd glas, JvH 1920, coll. Mus. Boijmans R’dam

 

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.
.

.

Van Jacoba’s ontwerpen voor glas-in-lood is veel te weinig uitgevoerd. De uitvoering werd uitbesteed maar in enkele gevallen deed zij dit zelf, zoals het kleine raam hieronder.

Halraam Villa Wulffraat, JvH, 1920, coll. Haags Gemeentemuseum

Deel van de ramen voor de Marinekazerne A’dam, JvH, 1921

Op de tentoonstelling werd een deel van de ramen geëxposeerd die zij in 1921 maakte voor de Marinekazerne in Amsterdam. In de donkere hal van het gebouw moesten de ramen zoveel mogelijk licht doorlaten. Daarom gebruikt Jacoba verschillende nuances geel, met wat blauw voor het tegenwicht. Toen het gebouw in 1984 werd gesloopt werden de ramen verwijderd. Door een oplettende particulier werden ze gespaard voor de slopershamer.

Restauratie ramen Marinekazerne A’dam, door Glazeniersatelier Henk van Kooy in Rotterdam

 

.

.

.

.

.

.

.

.
.
Op initiatief van het Haags Gemeentemuseum en met financiële steun van sponsoren zijn de ramen inmiddels gerestaureerd. Delen ervan werden in 2005 in Den Haag getoond.
.

Glas-in-lood-ramen gebouw GGD, Amsterdam, JvH, foto GGD Amsterdam

Jacoba’s vormentaal wordt steeds abstracter. Ook hier weer zeilbootmotieven. Omdat het GGD-gebouw van zichzelf licht en helder was werd Jacoba niet gehinderd bij de keuze van haar kleuren.

.

Jacoba van Heemskerck

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.
Jacoba van Heemskerck stierf op 47-jarige leeftijd, op een moment dat zij zich aan het ontwikkelen was tot één van de belangrijkste abstract werkende, moderne kunstenaars van Nederland. Enkele jaren geleden hield ik over deze kunstenares een lezing in de voormalige woon- en werkplaats van glaskunstenaar Joep Nicolas, vandaag een galerie voor glaskunst in Roermond. Met een eerder gepubliceerd op website dekunsten (zie onderaan dit blog) , de lezing in Roermond en deze bijdrage op mijn schrijfblog wil ik de veel te jong gestorven kunstenares Jacoba van Heemskerck de eer betuigen die haar ongetwijfeld toekomt..
.

Bij bovengenoemde tentoonstelling verscheen de monografie Jacoba van Heemskerck 1876-1923, schilderes uit roeping, ISBN 9040090645.

©Teksten en tekstbewerking: Ingrid van den Bergh
© Afbeeldingen: het merendeel ter beschikking gesteld door het Haags Gemeentemuseum.

Geraadpleegde literatuur en bronnen zijn te vinden in een eerder gepubliceerd, vollediger essay op website dekunsten.

Het volledige artikel op WordPress

De aparte deeltjes:
– Deel 001
– Deel 002
– Deel 003
– Deel 004

Advertentie