Algemeen
Bild no. 41, JvH 1916
.
.
In 2005 publiceerde ik op website dekunsten het essay Jacoba van Heemskerck, schilderes van doek naar glas. Ik deed dit op verzoek van Fons Heijnsbroek, beheerder van de site, n.a.v. een overzichtstentoonstelling van het werk van Van Heemskerck, in 2005 in het Haags Gemeentemuseum. Tot dat moment had ik nog nooit van Jacoba van Heemskerck gehoord. Uit mijn uitgebreide onderzoeken kwam een teruggetrokken kunstenares naar voren die niet snel tevreden was over haar werk.
.
We zijn nu acht jaar verder, tijd om deze vooruitstrevende, eigenzinnige dame nog eens onder de aandacht te brengen.
Voor je verder leest: Op mijn weblog schreef ik eerder een omvangrijker artikel met meer informatie over deze kunstenares. Mijn huidige blog (001) is het eerste van een serie blogs waarin ik de informatie uit dat artikel in kleinere gedeeltes op mijn weblog plaats.
Helemaal onderaan deze bijdrage vind je de link naar het volledige essay (en later de links naar volgende korte gedeeltes)..
Jacoba van Heemskerck in haar atelier, ca 1915
Jonkvrouw Jacoba Berendina van Heemskerck van Beest was kunstschilder, glaskunstenaar, graficus en tekenaar. Haar onderwerpen waren onder meer bomen, havengezichten, landschappen en stillevens. In haar tijd werd van adellijke dames een professioneel kunstenaarschap niet zo gemakkelijk geaccepteerd. Toch was Jacoba in de eerste helft van de 20e eeuw, naast Jan Toorop en Piet Mondriaan, een van de pioniers van de moderne kunst in Nederland. Haar eigenzinnige karakter blijkt ook uit het feit dat zij in 1901 in Parijs tekenlessen ging volgen bij Carrière, wat in die tijd heel vooruitstrevend was voor een vrouw.
Jacoba vond dat je, om goed te kunnen schilderen, eerst goed moet leren tekenen. Voortdurend is ze op zoek naar nieuwe beeldtalen, wat goed te zien is in een snelle opeenvolging van stijlen.
.
Villa Loverendale
Bij terugkeer uit Parijs (om gezondheidsredenen) vestigt zij zich in 1904 in Den Haag, woonplaats van vriendin, mecenas en latere levenspartner Marie Tak van Poortvliet: kunstverzamelaarster, publiciste, antroposofe en pionierster op het gebied van de biologische/dynamische landbouw. Later brengt Jacoba de zomers door in de villa ‘ Loverendale’, die Marie i.v.m. Jacoba’s zwakke gezondheid liet bouwen in Domburg.
.
.
Artistieke ontwikkeling
Omstreeks 1905 streeft ze er nog naar, in een naturalistische stijl de werkelijkheid zo getrouw mogelijk weer te geven. Ze schildert vooral landschappen en stillevens. Ze tekent, maakt etsen en houtsneden en lithografeert.
Kunstenaars die haar werk beïnvloedden waren o.a. Mondriaan en Jan Toorop die, evenals zij, destijds deel uitmaakten van een kunstenaarskolonie in Domburg.
In een korte scheppingsperiode heeft Van Heemskercks veelzijdige oeuvre een boeiende ontwikkeling doorgemaakt. Via naturalisme, luminisme en kubisme bracht zij haar werk bijna tot volledige abstractie en kwam daarbij tot een geheel eigen vormentaal. Meer daarover in de volgende aflevering.
..
- Jacoba van Heemskerck
.
.
.
.
.
.
.
Jacoba van Heemskerck stierf op 47-jarige leeftijd, op een moment dat zij zich aan het ontwikkelen was tot één van de belangrijkste abstract werkende, moderne kunstenaars van Nederland. Uiteindelijk zou zij zich gaan toeleggen op schilderen op glas.
..
.
>
.
.
.
.
.
.
.
.
Om de nieuwsgierigheid te prikkelen hiernaast een detail uit een van haar glasramen. In volgende afleveringen laat ik je meer daarvan zien.
.
Bij bovengenoemde tentoonstelling verscheen de monografie Jacoba van Heemskerck 1876-1923, schilderes uit roeping, ISBN 9040090645.
©Teksten en tekstbewerking: Ingrid van den Bergh
© Afbeeldingen: het merendeel ter beschikking gesteld door het Haags Gemeentemuseum.
Geraadpleegde literatuur en bronnen zijn te vinden in een eerder essay op website dekunsten.
——————————————————————————————————
Het volledige artikel op WordPress
Deel 002.
mooi zo’n blog dat er toe doet, zo vol informatie
op mijn zoektocht naar vrouwenportretten kwam ik een Maerten van Heemskerck tegen,
schilder die leefde begin 1500
zou familie kunnen zijn…
gr
Dank, Hennie, fijn je een plezier te doen.
Maerten zou een verre verwant kunnen zijn maar een eerdere zoektocht leverde mij daarover geen uitsluitsel op.
-” Het loon van de kunst = Vervoering
Interessant blog, Ingrid
Jacoba van Heemskerck het wezen van deze fasinerende vrouw
onthuld dat deze vrouw onpeilbaar is, maar ook een laagje dieper,
doordat zij haar leven niet enkel liet baseren op lijnen en vormen.
Hoewel ze haar schoonheid graag wilde ontsluieren,
schrikt ze er ook voor terug omdat ze zo vaak gekwetst werd.
Een weemoed die het bij mij oproept van een zelfstandige zoekende vrouw,
die leefde in de gevangenis van haar werkkamer.
Ik volg jou Ingrid en Jacoba…. maar niet dit weekend,
ik ben even gevlogen, er is me iets beloofd…Zonnnnn
Ook voor jullie…..zo’n weekend.
Diepgaande reactie, Ria, je hebt je werkelijk in deze Jacoba verdiept en beschrijft haar volgens mij goed. Ze was inderdaad geen “mensenmens”maar ook haar broze gezondheid hield haar aan huis gekluisterd. Maar wat een kracht heeft ze dan toch tentoongesteld inn haar korte leven.
Wat een prachtig leven
Kort, maar krachtig maakte zij
Kunstgeschiedenis!
Als je naar die ramen kijkt, Marius, denk ik dat Jacoba heel trots mag zijn dat zij dit als vrouw in die tijd voor elkaar kreeg. Sluitstuk van een mooie ontwikkeling als kunstenaar.
Pingback: Jacoba van Heemskerck (1876-1923), Schilderes van doek naar glas 002 | Schrijfkunst
Pingback: Jacoba van Heemskerck (1876-1923), Schilderes van doek naar glas 003 | Schrijfkunst
Pingback: Jacoba van Heemskerck (1876-1923), Schilderes van doek naar glas 004 | Schrijfkunst
Pingback: Jacoba van Heemskerck (1876-1923), Schilderes van doek naar glas 005 – slot | Schrijfkunst